Protez

Protez, vücudumuzdaki eksik veya görevini tam olarak yerine getirmeyen uzuvların daha fonksiyonel bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacı ile kullandığımız cisimlerdir. Bunlardan en sık kullanılanı gözlüktür. Kalp stenti, takma kol ve takma bacağı da protez cisimlere örnek olarak gösterebiliriz. Diş eksikliğinde ise protez diş kullanılır. Protez, diş hekimliğinde en son kullanılan yöntemdir. Çünkü ilk olarak koruyucu diş hekimliğine yönelik tedavi yöntemleri uygulanır. Dişi çürükten korumak, çürüyen dişi dolgusunu yaparak tedavi etmek bu kapsamdadır. Dişteki hasar, bu yöntemlerin fayda sağlamayacağı kadar büyük olursa en son çara olarak protez tedavisi uygulanır. Protez, dişin çok çürüdüğü, dolgunun yetersiz olduğu durumlarda ve dişin kaybedildiği, eksik kaldığı durumlarda kullanılır. Genelde tüm diş hekimleri protez diş konusunda eğitilir. Ancak kimi özel ve hassas durumlarda protez üzerine ihtisas yapmış olan uzmanlara başvurma gereği doğar.

Protez dişler, sabit protez ve hareketli protez olmak üzere ikiye ayrılır. Sabit protez, ağıza yapıştırılan ve takıldıktan sonra çıkarılamayan protez diş türüdür. Hareketli protez, ise kullanıcısı tarafından pratik bir şekilde takılıp çıkarılabilen ve günlük bakıma ihtiyacı olan protez diş türüdür. Sabit protez, genelde az sayıda dişi eksik olan hastalara yapılırken, hareketli protez çok sayıda dişini kaybetmiş hastalar için yapılmaktadır. Hareketli protez kendi içerisinde de ikiye ayrılır. Eğer ki hasta tüm dişlerini kaybetmişse tam proteze ihtiyacı vardır. Hasta dişlerinin sadece bir kısmını kaybetmişse de parsiyel denilen kısmi proteze ihtiyaç vardır.

Sabit protezde hastanın dişi kullanılır. Hastanın dişi kesilir, prepare edilir, daha sonra üzeri kaplanır ve hastanın ağzına monte edilir. Tedavi sonrasında hiçbir şekilde hasta tarafından çıkarılamaz, yerinde sabittir. Metal, porselen sabit protez 1960′lardan beri uygulanan çok eski bir protez türüdür ve günümüzde de kullanılmaktadır. Sabit protez, yaklaşık olarak on günde yapılır. Bu süreç içerisinde hasta üç ya da dört kere hastanın hekimine uğraması gerekir. Bir sabit protezin ortalama ömrü 5 yıl ile 8 yıl arasında değişir. Sabit protez ne kadar sağlam olursa olsun bu süre içerisinde değiştirilmelidir.

Hareketli protez, sabit protez yapılamayan durumlarda, diş sayısının çok eksik olduğu durumlarda uygulanır. Bu protez türü kendi içerisinde ikiye ayrılır. Bunlar tam protez ve parsiyel adı verilen kısmi protezdir. Parsiyel protez, sabit protez yapabilmek için yeterli dişi olmayan hastalar için yapılır. Hastanın hiç dişi yok ise tam hareketli protez yapılır. Bu protez dişler her zaman hasta tarafından pratik bir şekilde takılıp çıkarılabilir. Hareketli protezlerin yapım süreci sabit proteze nazaran daha uzundur. Hareketli protez yapımı 6-7 seans kadar sürer. Ayrıca hastanın uyumu için de birkaç hafta daha diş hekimi ile irtibatı koparmamalıdır. Sonuç olarak, hareketli protezin yapılış süreci 6-8 hafta kadar sürmektedir. Hareketli protez ile ilgili toplum içerisinde yanlış bir kanı vardır. Genelde bu tür protezlerin yaşlanınca yapıldığı düşünülür; oysa bu durum yaş ile değil diş sayısı ile ilgilidir. Diş sayısı ne kadar eksikse hareketli protez ihtiyacı da o derecede artmaktadır.

Birçok insan hareketli protezi yaşlanma ile ilişkili bulduğu için geri çevirir. Bu psikolojik bir eylemdir. Zira hareketli protez kullanan insanlar öksürdüğünde, konuştuğunda dişleri hareket eder. Bu da hastaları psikolojik ve manevi yönden olumsuz olarak etkiler. Hareketli protez kullanmayanlar için başka alternatif de vardır. Bu alternatiflerin başında da implant gelir. İmplantla hareketli protez sabitlenebilir. İmplant kullanıldığı takdirde hiçbir şekilde hareketli protez yerinden oynamaz. Bu da hastaların özellikle ruh sağlığı için olumlu bir durum teşkil etmektedir.

Protez dişlerin bakım yöntemi de yine hareketli protez ve sabit proteze göre değişir. Hareketli protezin bakımı her gün sabun veya diş macunu ile fırçalanmalı ve sürekli temiz tutulmalıdır. Eğer ki hasta çok yaşlıysa ve dişlerini bu şekilde hijyenize edemiyorsa bir takım kimyasal temizleyicilerle dişlerinin bakımını gerçekleştirebilir. Sabit protezlerin de diş eti hastalıklarına ve plağa karşı korunması için fırçalanması ve diş ipinin kullanılması gerekir. Ayrıca bu tür dişleri fırçalarken protezler için özel üretilen ara yüz fırçaları kullanılmalıdır. Böylece dişler hem diş eti hastalıklarından hem de diş plağından korunur. Bu bakımlar esnasında diş etinde oluşabilecek herhangi bir kanamada bakımı kesmek yerine diş hekimize müracaat etmemiz daha yerinde ve sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.